Month: September 2022

Հայկական լեռնաշխարհը գտնվում է Փոքր Ասիա թերակղզուց արևելք, տարածվում է Սև ծովի և Հարավկովկասյան ու Վերին Միջագետքի հարթավայրերի, Իրանական և Փոքրասիական բարձրավանդակների միջև:Հայկական լեռնաշխարհը շրջապատից առանձնացած է բարձր լինելու պատճառով և կոչվում է լեռնային կղզի: Տարածքը մոտ 400 հզ. կմ² է, միջին բարձրությունը՝ 1700 մ, իսկ առանձին գագաթների բարձրությունը հասնում է 4000–5000 մ-ի, առավելագույնը` 5165 մ (Մեծ Մասիս): Հայկական լեռնաշխարհի հիմնական լեռնագրական միավորներն են Արևելապոնտական, Փոքր Կովկաս, Կորդվաց, Հայկական Տավրոս լեռնային համակարգերը և Հայկական հրաբխային բարձրավանդակը: Արևելապոնտական լեռնաշղթան հյուսիսից եզերում է լեռնաշխարհը և 400 կմ երկարությամբ ձգվում է Սև ծովի հարավարևելյան ափին զուգահեռ: Առավելագույն բարձրությունը 3937 մ է (Քաջքար լեռ): Առանձնանում են Գիրեսուն, Զիգանա, Տրապիզոնի, Գյումուշխանե, Լազիստանի լեռնաշղթաները: Այս մասում Նոր Շիրական լեռներն արևելքում միանում են Հայկական լեռներին: Հայկական լեռնաշխարհի հարավում ձգվում է Հայկական (Արևելյան) Տավրոս լեռնային համակարգը, որն ունի բազմաթիվ լեռնաբազուկներ՝ Նուրհակի, Մալաթիայի, Սիմսարի, Բիթլիսի, Սասնա, Ընձաքիարս, Շատախի և այլն: Ամենաբարձր կետը Նուրհակ լեռն է (3090 մ): Նշանավոր են նաև Մարութա լեռ (2967 մ), Աչքասար (2940 մ), Սիմսար (2685 մ) լեռնագագաթները:Փոքր Կովկասի լեռնային համակարգը եզերում է Հայկական լեռնաշխարհը հյուսիսից և հյուսիս-արևելքից:Կորդվաց լեռները Հայկական լեռնաշխարհը եզերող լեռնաշղթաներից ամենաբարձրն են (3500–4000 մ). զբաղեցնում են լեռնաշխարհի հարավարևելյան մասը՝ Վանա և Ուրմիա լճերի գոգավորությունների միջև:Հայկական հրաբխային բարձրավանդակը զբաղեցնում է Հայկական լեռնաշխարհի կենտրոնական մասը (տարածքը՝ 100 հզ. կմ²): Այն բարձրադիր լեռնավահանների (Գեղամա, Վարդենիսի, Ջավախքի), լեռնազանգվածների (Բյուրակնի, Աբուլ-Սամսարի, Ծաղկանց, Արագածի, Սյունիքի և այլն), խոշոր սարահարթերի (Արդահանի, Ախալքալաքի, Կարսի, Շամիրամի, Կոտայքի), ընդարձակ դաշտերի (Էրզրումի, Տվարածատափի, Ալաշկերտի, Բասենի, Խնուսի, Մշո և այլն) համալիր է:Հայկական հրաբխային բարձրավանդակի կենտրոնում է գտնվում Բյուրակնի (Հազար լճեր) բարձրավանդակը, որի ամենաբարձր գագաթը Սրմանցն է (3250 մ): Այստեղ են գտնվում նաև Սերոկի, Հավատամք, Շուշարի, Թեքման սրածայր գագաթները: Սրմանց լեռնագագաթի հյուսիսարևմտյան լանջի բազմաթիվ աղբյուրներից սկզբնավորվում են Արաքսը և Արածանիի մի քանի վտակներ:Բյուրակն և Մասիս լեռնազանգվածների միջև գտնվում է Հայկական Պար լեռնաշղթան: Նրա ամենաբարձր լեռնագագաթը Սուկավետ լեռն է (3445 մ), որի լանջին՝ 3284 մ բարձրության վրա էր գտնվում Սուկավետի վանքը՝ Հայկական լեռնաշխարհի երբեմնի ամենաբարձր բնակելի կետը:Վանա լճից հյուսիս-արևելք 65 կմ երկարությամբ աղեղնաձև ձգվում են Ծաղկանց լեռները, որոնց բարձր գագաթներն են Ալադաղը (3351 մ), Ծաղկոն (3519 մ), Նպատը (2332 մ): Վերջինիս ստորոտում՝ Արածանիի հովտում է գտնվում նշանավոր Ձիրավի դաշտը, որտեղ 371 թ-ին Պապ թագավորի ղեկավարությամբ տեղի է ունեցել ճակատամարտ պարսիկների դեմ: Ծաղկանց լեռները եղել են Հայոց Արշակունի թագավորների ամառանոցը: Այստեղ էին տեղի ունենում Նավասարդյան մարդաշատ տոնախմբությունները:Լեռնաշխարհից սկիզբ են առնում Առաջավոր Ասիայի խոշոր գետերը՝ Արածանին, Եփրատը, Տիգրիսը, Արաքսը, Կուրը և Ճորոխը:Հայկական լեռնաշխարհի լճերն ունեն տեկտոնական (Ուրմիա, Ծովք), տեկտոնահրաբխային (Վանա, Սևանա, Արփի, Գայլատու), հրաբխային (Խանչալի, Փարվանա), խառնարանային (Նեմրութ, Աժդահակ), սառցադաշտային (Ալ, Սև, Քարի), սողանքային (Պարզ) ծագում:Հարուստ և ինքնատիպ է Հայկական լեռնաշխարհի բուսականությունը. լանդշաֆտները փոխվում են ըստ վերընթաց գոտիականության: Այստեղ աճում է 4 հզ. բուսատեսակ, որից 200-ը (այդ թվում՝ արարատյան ցորենները, հայկական արոսենին, նաիրյան նշենին և այլն) բնաշխարհիկներ են: Կան հազվագյուտ բույսեր՝ հունական շրջահյուսը, ծովոսպը, կովկասյան մրտավարդը, ինչպես նաև այլ վայրերից ներմուծված հազարավոր բուսատեսակներ: Տարածված են նաև եթերայուղատու բույսերն ու դեղաբույսերը: Անտառներում աճում են նշենի, տանձենի, խնկենի, հացենի, բոխի, կաղնի, գիհի, հաճարենի և այլ ծառատեսակներ: Բարձրլեռնային գոտիները հարուստ են մարգագետիններով:Բազմազան է նաև կենդանական աշխարհը: Լեռներում ապրում են վայրի ոչխարը (մուֆլոն), բեզոարյան այծը, շնագայլը, ցածրադիր ու նախալեռնային շրջաններում և տափաստաններում՝ տափաստանային կատուն, սպիտակափոր ոզնին, փոքր կամ հարավային խլուրդը, փոքրասիական և փոքր ճագարամկները, օձերից՝ գյուրզան, հայկական լեռնատափաստանային վահանագլուխ իժը, կարմրափոր սահնօձը: Թռչուններից տարածված են սև և սևախածի կեռնեխները, դաշտային մկնաճուռակը, մանրաբազեն, մոխրագույն կաքավը, արտույտները, քարաթռչնակները, ճահճային մկնաճուռակն ու լորաճուռակը: Շատ են միջատները, մորեխները, սարդերն ու մորմերը: Անտառներում ապրում են այծյամը, վարազը, արջը, սկյուռը: Գետերն ու լճերը հարուստ են ձկներով. նշանավոր են Սևանի իշխանը, Վանա տառեխը, կարմրախայտը:Հայկական լեռնաշխարհի միավորներին տրվել է ավելի քան 150 հզ. տեղանուն, որոնց հետ անխզելիորեն կապված է հայ ժողովրդի պատմությունը:

Սարի կատարիան
խելք
հատված
ղեկավար
վրա
ծայր

ծաղիկը մեծացավ
բոլոր կենացները ծաղիկների համր էին
մեր ծնեղները ասում են, որ մենք նրանց կյանքի իմաստն ենք
քո գործը առաջ կգնա
Իշխանը սիրում էր և չեր մոռանում նրան

Հացը սրփություն է։
Քարից հացել կշինեն։
Մայրս ալյուրiց հաց շինեց։

Ես խմեցի ջուր
Ջուրը կյանք է։
ջրի բերած ջրի տարած։

հոտ
դեմնք
շրջապատել
հավաքել
տհաճ
պայծառ

Առաջադրանք 1
Թվարկե՛ք 2–ական նյութ, որոնք սովորական պայմաններում հետևյալ վիճակներում են.
ա) պինդ բ) հեղուկ գ) գազային
Մետաղ, քար, ջուր, հյութ, գոլորշի, գազ,

Առաջադրանք 2
Թվարկե՛ք առնվազն 5 նյութ, որից կարելի է բաժակ պատրաստել։
Կավ, ապակի, մետաղ, թուղթ, պլաստիկ

Առաջադրանք 3
Առանձնացրեք ստորև տրված նյութերը և տեղադրեք աղյուսակի համապատասխան սյունակներում` 
պինդ —  Պղինձ, ոսկի, ապակի, փայտ, պողպատ, արծաթ
հեղուկ  — ջուր, կաթ, նավթ
գազային — թթվածին, գոլորշի, ջրածին
Պղինձ, ջուր, կաթ, նավթ, ոսկի, ապակի, թթվածին, գոլորշի, ջրածին, փայտ, պողպատ, արծաթ:

Образуй от данных слов однокоренные слова, отвечающие на вопросы КАКОЙ? КАКАЯ?

мука -мучное, холод –холодный, тьма-томный, брата-братский, работа- рабочий , гриб-грибной, друг-дружеский, снег-снежный, птица-птичий, дерево-деревнею, рука-ручной

Найдите “лишнее” слово:

• Купить, покупка, покупатель, купец, купальник, накупить.
• Пар, запариться, парное (молоко), пара (обуви).
• Лень, лентяй, лента, ленивец.
• Водяной, вода, водичка, подводник, водитель.

Вставить, где нужно, пропущенные буквы. Подобрать проверочные слова.

• Честный ответ, интересная книга, бесхитростные слова, лестный отзыв, перекрестный огонь, вирусная инфекция, парусный спорт, частное лицо, тростниковые заросли, кризисная ситуация, словесное искусство, безвкусная пища, опытный наездник, чествовать гостя, чувствовать усталость.

Вставить пропущенные буквы, подобрать проверочные слова.

• сосна звезда, широкий, зленый, холода, голова, воздушный, веселый, кормушка, жемчужина, торговля, стрелок, глотать

Вставить пропущенные буквы, подобрать проверочные слова.

• Спешите упражнение чисто и красиво. Не спешите во время еды.
• Дети поласкали пушистого котенка. Мама поласкала белье.
• Саша громче всех запевал песню. Больной запевал лекарство водой.
• Бабушка давно посидела. Дедушка посидел на скамейке и ушел.

Хотя мне уже идет девятый год, я только вчера догадался, что уроки все-таки надо учить. Любишь не любишь, хочешь не хочешь, лень тебе или не лень, а учить уроки надо. Это закон. А то можно в такую историю вляпаться, что своих не узнаешь. Я, например, вчера не успел уроки сделать. У нас было задано выучить кусочек из одного стихотворения Некрасова и главные реки Америки. А я, вместо того чтобы учиться, запускал во дворе змея в космос. Ну, он в космос все-таки не залетел, потому что у него был чересчур легкий хвост, и он из-за этого крутился, как волчок. Это раз. А во-вторых, у меня было мало ниток, и я весь дом обыскал и собрал все нитки, какие только были; у мамы со швейной машины снял, и то оказалось мало. Змей долетел до чердака и там завис, а до космоса еще было далеко.

Continue reading

1. Read the text.

Yesterday
Mary went to school by bus. John went to school by car. Peter went to school on foot. Mary wore a yellow dress. John wore a green shirt. Peter wore blue trousers. They all got to school at half past eight. Mary sat at the front of the class. John sat in the middle of the class. Peter sat at the back of the class. Miss Lee came into the classroom. Mary stood up. John stood up. Peter stood up. Miss Lee said, “Sit down, please.” Mary, John and Peter sat down. The class started. At ten o’clock the class was over and the children
went to the garden. Mary ate an apple. John ate a cake. Peter ate an orange. At a quarter past ten they went back to the classroom. Miss Hall came in. They stood up. Then they sat down and went on with their classes. The children went home at one o’clock.

2. Ask and answer questions according to the model using the text
above work in pairs.
A. How did Mary go to school?
B. Mery go to school in the bas:
A. What did Mary wear?
B. Mari go to school:
A.Did Mary sat at the front of the class ?
B. Mary sat at the ciass:
How did John go to school?
John went to school by car.
What did Peter wear?
Peter wore blue trousers.
Where did Mary seet.
Mary sat at the front of the class.
What did Peter eat?
Peter ate an orange.
What did John eat.
John ate a cake.
What did Mary eat?
Mary ate an apple.
How did Peter go ?
Peter went to school on foot.
What did John wear?
John wore a green shirt.
What did Mary wear?
Mary wore a yellow dress.

3. Complete the sentences. Make them interrogative and give short answers.

1. What did you wear yesterday? What did John see last night?
   Yesterday I wore a blue shirt . 5. Last night John saw a car.
2. What did I eat last night? What did Mrs. Smith worke?
   Last night I ate an apple. 6. Last year Mrs. Smith worked in the garden.
3. where did you go last week? What did you write?
   Last week I went to the cinema. 7. Yesterday we wrote a letter.
4. Where did Mr. Brown come Yesterday morning? How did he clean a blackboard?
   Yesterday morning Mr. Brown came in the classroom . 8. Yesterday he cleaned a blackboard.

Լրացուցիչ առաջադրանքներ:

Change the verbs in the sentences into the simple past

Usually: Yesterday:

1. She cleans the windows. ………………………………….
2. He closes the doors. ………………………………….
3. They answer in class. ………………………………….
4. I cook the meals. ………………………………….
5. The children play in the garden. ………………………………….
6. We write letters. ………………………………….
7. She sings songs. ………………………………….
8. She drinks milk. ………………………………….
9. He listens to the radio. ………………………………….

Complete the sentences using the simple past.

1. Our friends … to our house. (come)
2. After tea they … in the garden. (sit)
3. We … to the cinema yesterday. (go)
4. They … dinner at 4 o’clock. (have)
5. The boys … in the playground. (play)
6. We … to France last summer. (go)
7. They … their windows in the morning. (wash)
8. He … a letter to his friend (write).

Give negative answers to the questions

1. Did you go to school yesterday? 5. Did she walk in the park yesterday?
2. Did John have dinner at 4 o’clock? 6. Did Tom and Kavin play football?
3. Did you do your homework 7. Did you get up early yesterday?
   yesterday? 8. Did Mary clean the blackboard?
4. Did Mr. Grey sing at the concert? 9. Did the teacher close the door?

1. Ինչպե՞ս կփոխվի քանորդը, եթե բաժանելին մեծացնենք 2 անգամ, իսկ բաժանարարը
   փոքրացնենք 2 անգամ։
   1) կմեծանա 2 անգամ 2) կփոքրանա 2 անգամ
   3) կմեծանա 4 անգամ 4) չի փոխվի
2. Ինչ-որ տարվա փետրվար ամսում շաբաթվա հինգշաբթի օրերը ավելի շատ էին, քան
   կիրակի օրերը։ Շաբաթվա ի՞նչ օր էր այդ տարվա առաջին օրը։
   1) երկուշաբթի 2) երեքշաբթի 3) չորեքշաբթի 4) շաբաթ
   3․Բազմազավակ ընտանիքի երեխաներից մեկը ունի 3 եղբայր, իսկ մյուսը այնքան քույր ունի,
   որքան՝ եղբայր։ Ամենաշատը քանի՞ երեխա կա այդ ընտանիքում։
   1) 10 2) 9 3) 8 4) 7
3. 2022 տարեթիվը գրվում է երկու տարբեր թվանշաններով՝ 0 և 2։ Ամենաքիչը քանի՞ տարի
   հետո տարեթիվը նորից կգրվի երկու տարբեր թվանշաններով։
   1) 180 2) 178 3) 90 4) այլ պատասխան
4. Դավիթը գրել է ամենափոքր թիվը, որի թվանշանների գումարը հավասար է 39-ի։ Ինչքա՞ն է
   Դավիթի գրած թվի հաջորդ թվի թվանշանների գումարը:
   1) 40 2) 31 3) 4 4) այլ պատասխան
   6․ Սենյակում կա 16 մարդ՝ ճշտախոսներ և ստախոսներ ( ճշտախոսը միշտ ճիշտ է խոսում,
   իսկ ստախոսը միշտ խաբում է )։ Նրանցից 9 ասացին․«Սենյակում ճշտախոսների քանակը
   կենտ թիվ է», մեկն ասաց․«Սենյակում ճշտախոսները ավելի շատ են, քան ստախոսները», իսկ
   մյուսները ասացին․«Սենյակում ճշտախոսների քանակը զույգ թիվ է»։ Քանի՞ ճշտախոս կա
   սենյակում։
   1) 6 2) 7 3) 9 4) 10
   7․Բակում ճագարները հավերից 70-ով ավել էին։ Ճագարները միասին հավերից 500 ոտք
   ավելի ունեն։ Ընդհանուրը քանի՞ ճագար և հավ կա բակում։
   1) 290 2) 270 3) 300 4) այլ պատասխան
   8․Եթե երկնիշ թվի տասնավորը փոխարինեն 1-ով, ապա թիվը 6 անգամ կփոքրանա։ Քանի՞
   այդպիսի երկնիշ թիվ կա։
   1) 1 2) 2 3) 3 4) 4
   9․Գտնել այն եռանիշ թ
   300
   
   

• Մ. Գալշոյանի «Սպասում» պատմվածքը պատմի՛ր:
• Նկարագրի՛ր, բնութագրի՛ր Կոմիտասին:
  Կոմիտասը բարի, տաղանդավոր, համբերատար, մեխքի զգացում ունեցող։
• Գրի՛ր շուրջբոլոր, անմիջնորդ, հանդարտ, ծածուկ, գոցել, բառերի հոմանիշները:
  շուրջտ, անմիջնորդ, հանգիստ, Գաղտնի, Փակել,
• Բացատրի՛ր  գլուխ տալ, գլուխ ջարդել դարձվածքների իմաստը, գտի՛ր այլ դարձվածքներ գլուխ բառով:
  
  գլուղ տալ- խոնարհվել
  գլուխ ջարդել -մտածել
  
  գլուխ դնել
  գլուխ ընկնել