Երկրագնդի ոլորտների փոխադարձ կապերը
Սնկեր
https://aregpoghosyan.edublogs.org/wp-admin/post.php?post=3431&action=edit
Բույսերի կառուցվածքը և կենսագործունեությունը
Բույսերի բազմազանությունը
https://aregpoghosyan.edublogs.org/wp-admin/post.php?post=3354&action=edit
Մթնոլորտի պահպանությունը և մարդու առողջությունը
Զատկածեսն ընտանիքում
Մթնոլորտի խոնավությունը: Մառախուղ և ամպեր
Category: բնագիտություն
Մթնոլորտի տեղումներ
Երկրագնդի ոլորտների փոխադարձ կապերը
- Ի՞նչ է բնությունը:
Բնությունը չորս ոլորտներն են։ - Ի՞նչ դեր ունի Արեգակը երկրագնդի ոլորտների փոխադարձ կապում:
Առաջնայինը երկրագնդի ոլորտների այդ փոխադարձ կապում Արեգակն է, որը տալիս է էներգիա: - Կարո՞ղ եք բերել երկրագնդի ոլորտների փոխադարձ կապի օրինակ:
Ջուրը կամ ածխաթթու գազը, անցնում են մի ոլորտից մյուսը, մտնում կենդանի օրգանիզմներ, փոփոխվում և նորից անցնում արտաքին ոլորտ:
Սնկեր
1.Ի՞նչ գիտեք սնկերի և ծառերի փոխադարձ կապի մասին:
նկերի մի մասն ապրում է ծառերի տակ, ծառերի արմատներին մոտ և փոխազդում նրանց հետ՝ տալով և ստանալով պիտանի նյութեր, օգնելով մեկը մյուսի աճին և զարգացմանը:
2.Ի՞նչ գիտեք սնկերի մասին: Ի՞նչ օրգանիզմներ են դրանք:
Սնկերը ևս ունեն լավ արտահայտված արտաքին կառույց՝ սնվում են, շնչում, բազմանում, օժտված են կենդանի օրգանիզմների այլ հատկություններով:
3.Որո՞նք են ուտելի սնկերը: Իսկ որո՞նք են թունավոր:
Դրանցից են սպիտակ սունկը, կեչասունկը, յուղասունկը, շամպինիոնը, աղվեսասունկը:
Սակայն կան այնպիսիները, որոնք թունավոր են և վնաս են հասցնում բույսերին և կենդանիներին, մարդուն: Որոշ սնկեր հարուցում են նաև տարբեր հիվանդություններ:
- Ի՞նչ կենդանի օրգանիզմներ են հանդիպում հողում:
Հողում մեծաքանակ են տարբեր բակտերիաները և սնկերը: - Ի՞նչ է հողը, իսկ հումո՞ւսը:Այդ մնացորդները բակտերիաների և սնկերի օգնությամբ քայքայվում են, առաջանում է օրգանական նյութերով հարուստ հումուս, որը հողին հաղորդում է մուգ գույն:
Հողը երկրագնդի մակերևույթի վերին բերրի շերտն է: - Ինչո՞ւ է հողի վերին շերտը մուգ գույնի:
Հողի ավելի խոր շերտերը բաց գույնի են, այստեղ քիչ է հումուսը: - Ի՞նչ նյութեր են պարունակվում հողում:
Կարելի է ասել, որ հողը ոչ միայն բույսերի և այլ կենդանի օրգանիզմների ապրելու միջավայր է, այլ նաև՝ կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության արդյունք: - Ի՞նչ են պարարտանյութերը:
Պարարտանյութերը պարունակում են տարբեր նյութեր և լրացուցիչ սնունդ են բույսի համար - Ի՞նչ նպատակով են իրականացնում հողի արհեստական ոռոգումը, փխրեցումը:
Երբ անձրևները սակավ են, անհրաժեշտ է արհեստական ոռոգում, որի համար օգտագործում են լճերի, գետերի, ջրամբարների, ջրանցքների ջրերը: Իսկ թթվածնով հարստացնելու համար հողը փխրեցնում են:
Բույսերի կառուցվածքը և կենսագործունեությունը
- Շրջապատում որտե՞ղ են աճում բույսեր:
Թփեր և ծառեր, աճում են անտառներում ու մարգագետիններում, այգիներում ու պուրակներում, փողոցների եզրերում, դպրոցամերձ և տնամերձ հողամասերում և այլուր: - Ի՞նչ գիտեք բույսի մարմնի մասին: Ո՞րն է նրա ստորգետնյա, ո՞րը՝վերգետնյա հատվածը: Ի՞նչ կառուցվածք ունի բույսը: Բույսի ի՞նչ օրգաններ գիտեք:
Արմատը սովորաբար կազմում է բույսի ստորգետնյա մասը: Արմատները լինում են շատ բարակ և հաստացված, կարճ և երկար: Ցողունն արմատին է միացնում տերևները: - Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ՝ բույսի աճի և զարգացման համար:
Բույսն անընդհատ աճում է և զարգանում, նրա աճը լավ դիտվում է միջավայրի բարենպաստ պայմաններում՝ լույսի, ջրի և անհրաժեշտ այլ նյութերի առկայությամբ: - Ինչպե՞ս է դրսևորվում բույսի կենսագործունեությունը:
Որոշ բույսերի կենսագործունեության առանձնահատկություններից է հոտը, հաճախ նաև՝ բուրավետ լինելը: - Դիտարկեք շրջապատի որևէ բույս։ Նկարեք այդ բույսը: Ցույց տվեք նրա ստորգետնյա և վերգետնյա հատվածները, նշեք բույսի օրգանները: Ցորենի արմատի զանգվածը շատ ավելի մեծ է իր վերգետնյա մասից: Ինչո՞ւ: Թվարկեք այն բույսերը, որոնք ծաղկում են:
- Փորձեք նշել, թե ինչո՞վ են բույսերը կարևոր մարդու կյանքում:
Բույսերը գեղեցկացնում են երկիրը և որոշ բույսեր շնչում են ածխաթթու գազ։
Բույսերի բազմազանությունը
Հարցեր
1.Ինչու՞ առանց բույսերի Երկրի վրա կյանք չի կարող լինել:
Բույսերը մեզ տալիս են թթվածին, ուտելիք և այլն։
2.Ի՞նչ նշանակություն ունի անտառը:
Անտառը զգալիորեն ազդում է տարածքի միկրոկլիմայի վրա, պահպանում է տարածքը քամիներից, մեղմացնում է շոգը, թուլացնում ձմռան խտությունը:
3.Ի՞նչ են ֆիտոնցիդները, ո՞ր բույսերն են դրանք արտադրում:
Ֆիտոնցիդներ, որոնք ոչնչացնում են հիվանդաբեր բակտերիաները: Հատկապես շատ ֆիտոնցիդներ կան սոճու անտառներում: Այդ պատճառով սոճու անտառներում կառուցում են առողջարաններ: Մեծ քանակությամբ ֆիտոնցիդներ են պարունակում նաև սոխը և սխտորը:
4.Ինչու՞ են բույսերը համարվում առողջության աղբյուր:
Բույսերը ունեն շատ վիտամիններ։
- Ի՞նչ է կենսոլորտը, ի՞նչ ոլորտներ է ընդգրկում:
Կենսոլորտ հասկացությունը տվել է ավստրիացի գիտնական էդվարդ Զյուսը դեռևս 19-րդ դարում՝ իր «Երկրի դեմքը» գրքում: - Որո՞նք են կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչները:
Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: - Թվարկեք կենդանի օրգանիզմների թագավորությունները: Ո՞ր թագավորությունում է դասվում մարդը:
մասը սնկերն են
բույսերը և կենդանիները
մանրէներն - Տարբեր նյութերի հետ կենդանի օրգանիզմների փոխազդեցության ի՞նչ օրինակներ գիտեք:
Այդ նյութերից է, օրինակ, թթվածինը, որով կենդանի օրգանիզմների մեծ մասը շնչում է: - Կենսոլորտում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնում կենդանի օրգանիզմները:
Նավթը և գազը հանածոներ են, որոնք ունեն շատ մեծ նշանակություն մարդու կյանքում: Բայց դրանք կենդանի օրգանիզմների գործունեության արդյունք են: - Ուշադիր դիտարկեք տեղանքը, շրջակա միջավայրը: Ի՞նչ գիտեք այդ միջավայրի պայմանների մասին: Թվարկեք և նկարագրեք շրջապատի կենդանի օրգանիզմները, բույսերը և կենդանիները: Ի՞նչ գիտեք այդ օրգանիզմների մասին:
Ծաղիկը շնչում է կամ ածխաթթու գազ կամ թթվածին։ - Բնապահպանական ի՞նչ խնդիրներ գիտեք:
Օդի աղտոտում։ Շ
Գետերի աղտոտում։
Մթնոլորտի պահպանությունը և մարդու առողջությունը
- Ի՞նչ նշանակություն ունի մթնոլորտը Երկրի համար:
Մթնոլորտը մեր մոլորակը պաշտպանում է հսկա երկնաքարերից և Արեգակից Երկիր ներխուժող ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումից: - Որո՞նք են մթնոլորտն աղտոտող հիմնական աղբյուրները:
Բնական աղտոտման աղբյուրներն են հրաբուխները, փոշեհողմը, անտառների հրդեհը և այլ բնական երևույթները: Մարդածին աղտոտման աղբյուրներն են արդյունաբերությունը, գյուղատնտեսությունը և տրանսպորտը: - Ի՞նչ նյութերով է աղտոտված մթնոլորտը:
փոշիով, ածխաթթու գազով։ - Մթնոլորտի անաղարտության պահպանման ի՞նչ ուղիներ գիտեք:
Բոյսեր տնկել։
Չաղտոտել։ - Աղտոտված մթնոլորտն ի՞նչ հիվանդություններ կարող է առաջացնել։
Աղտոտված մթնոլորտն կարող է առաջացնել քաղցկեղ։ - Ձեր բնակավայրում մթնոլորտն աղտոտող ի՞նչ աղբյուրներ գիտեք:
Ավտոմեքենաներ։ Գործարաններ։
Զատկածեսն ընտանիքում
Զատիկին մեզ հյուր եկավ իմ տատիկ և մայրիկս պատրաստեց սկզբնական 5 ձու։ Ես գտնվեցի խորամանկ և վերցրեցի ամենա փոքր ձուն ու հարվածում էի ձվի կողքը։ Իմ քույրը գտնվեց ինձնից խորամանկ և վերցրեց պլաստիկե ձու։ Իմ մայրկը շատ է սիրում պատրաստել և բացի ձկից, ձվից, չամչով փլավից և այլ պատրաստել էր նաև ուրիշ ուտելիքներ։ Մենք գնացին եկեղեցի և վառեցինք մոմեր։
Մթնոլորտի խոնավությունը: Մառախուղ և ամպեր
- Ե՞րբ է օդը համարվում ջրային գոլորշիներով հագեցած:
Այն դեպքում, երբ օդում առկա գոլորշիների քանակը տվյալ ջերմաստիճանում հասնում է առավելագույնի և այլևս գոլորշիների նոր քանակ չի կարող ընդունել, գոլորշին համարում են հագեցած: - Ի՞նչ է օդի բացարձակ խոնավությունը:
Բացարձակ խոնավությունը դեռևս չի բնութագրում օդի չոր կամ խոնավ լինելու իրական չափը: Դա կախված է ջերմաստիճանից: - Ի՞նչ է բնութագրում օդի հարաբերական խոնավությունը:
Հարաբերական խոնավությունը ցույց է տալիս, թե տվյալ ջերմաստիճանում ջրային գոլորշին որքա՞ն է մոտ հագեցած լինելուն: - Ի՞նչ է խոնավաչափը, ի՞նչ սկզբունքով է աշխատում:
Խոնավությունը չափում են խոնավաչափ կոչվող սարքով: Այն աշխատում է մազի զգայունության շնորհիվ։ - Ի՞նչ տարբերություն կա ամպի ու մառախուղի միջև:
Դրանք երկուսն էլ ջրի մանր կաթիլների կուտակումներ են. ամպը՝ Երկրի մակերևույթից բարձր շերտերում, իսկ մառախուղը՝ Երկրի մակերևույթին մոտ: - Թվարկեք և բնութագրեք ամպերի տեսակները:
կույտավոր առաջացնում են տեղատարափ անձրև ու կարկուտ
շերտավոր առաջացնում են մանրամաղ անձրև կամ ձյուն
փետրավոր տեղումներ չեն առաջացնում